Powszechna branka wojskowa w Polsce? – fake news wykorzystany przez Kreml

Lawina ruszyła po publikacji na portalu Wykop wpisów, w których jeden z użytkowników opublikował relację ze stawienia się przed Wojskową Komisją Rekrutacyjną. Pragnący pozostać anonimowy internauta, funkcjonujący w doniesieniach prasowych jako Michał z Sieradza, miał zostać poproszony o wypełnienie ankiety, by wreszcie – bez żadnych badań (te przeszedł jedynie jako 18-latek w ramach kwalifikacji wojskowej) – otrzymać powołanie na rozpoczynające się 27 marca 2023 r. 33-dniowe ćwiczenia, które miałyby zakończyć się przysięgą¹.
Co prawda Centralna Wojskowa Komisja Rekrutacyjna opublikowała wyjaśnienie, z którego wynikało, że wieść o zakresie planowanych szkoleń jest efektem błędnej interpretacji przepisów. News rozchodził się już jednak błyskawicznie, po drodze ewoluując w elektryzujące doniesienie, że Polskę czeka powszechna mobilizacja zakrojona na skalę tak szeroką jak ta, którą we wrześniu ogłoszono w Rosji.

Cała Polska w kamasze
Nagłośniony przez media przypadek z Sieradza skłonił zaniepokojonych wizją trafienia na poligon internautów do sprawdzania stanu prawnego. W sieci zaczęła rozlewać się informacja, że „w kamasze” trafi 200 tys. Polaków. CWKR zamieściła wówczas na Twitterze wyjaśnienie, że takie doniesienia to wynik błędnej interpretacji zapisów w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie określenia liczby osób, które w 2023 r. mogą pełnić służbę wojskową w rezerwie w ramach odbywania ćwiczeń wojskowych. W opublikowanym na Twitterze 7 grudnia wyjaśnieniu CWKR czytamy²:
„W 2023 r. powołania na ćwiczenia wojskowe będą dotyczyły głównie osób, którym zostały nadane przydziały mobilizacyjne. 
Liczba do 200 tysięcy powoływanych na ćwiczenia, w porównaniu z 2022 rokiem, nie zmieniła się i nie oznacza ona bezwzględnej realizacji.
Na ćwiczenia wojskowe powoływane są osoby z pasywnej rezerwy (osoby, które na komisji wojskowej dostały kategorię A, ale do tej pory nie odbyły żadnej służby ani ćwiczeń i które mają uregulowany stosunek do służby wojskowej, nie pełnią innego rodzaju służby wojskowej oraz nie ukończyły 55 roku życia – przyp. red.).
Powołując na ćwiczenia osoby z pasywnej rezerwy, w niewielkim stopniu sięgamy po potencjał osób, które posiadają pożądane, przydatne kwalifikacje na potrzeby #WojskoPolskie, a nie odbyły wcześniej szkolenia wojskowego”. 
Jak wyjaśnił w piątek 9 grudnia szef CWKR, płk Mirosław Bryś, „zapraszamy na szkolenie wąską grupę osób, które są po kwalifikacji wojskowej: lekarzy, pielęgniarki, sanitariuszy, informatyków, prawników, weterynarzy oraz kierowców". Dodał, przy tym, że takie ćwiczenia mają trwać maksymalnie dwa dni. Na dłuższe, dwutygodniowe szkolenia mają być powoływane osoby, „które kiedyś służyły w wojsku, mają nadane przydziały mobilizacyjne i znajdują się w pasywnej rezerwie”³.

Rosyjski rezonans
Szum medialny związany z zasadami rekrutacji na szkolenie wojskowe w Polsce został wykorzystany przez rosyjski aparat propagandowy, a przypadek Michała z Sieradza był przywoływany w rosyjskojęzycznym mediach częściej niż w polskich. 9 grudnia serwis news.ru zaaplikował czytelnikom sensacyjną wiadomość, że Polska potajemnie przygotowuje mobilizację 200 tysięcy obywateli⁴. Z materiału dowiadujemy się, że pechowiec stawił się w biurze werbunkowym, gdzie wypełnił kwestionariusz, dostał kategorie A i… złożył przysięgę. 
Z kolei czytelnicy portalu rk.news otrzymali wytłumaczenie, po co naszemu krajowi tyle osób pod bronią. Jak klaruje cytowany w artykule i przedstawiany jako ekspert wojskowy Władimir Gundarow, „Warszawa obawia się, że Federacja Rosyjska zniszczy Ukrainę, dlatego Polacy przygotowują się do przejęcia kontroli nad tymi terenami, które znajdą się po rozpadzie Ukrainy. W szczególności Warszawa chce zdobyć ziemie zachodnie”⁵. Podobne uzasadnienie serwuje autor artykułu w bloknot.ru. Przy czym próbuje ją uwiarygodnić (licząc przy tym, że czytelnikowi nie będzie się chciało sprawdzać) przez powołanie się na angielskojęzyczną platformę analityczną Modern Diplomacy. W omawianym tekście sprawa rzekomej mobilizacji przenika się i pięknie łączy w całość z innym kremlowskim fake newsem – ma ona być konsekwencją tysiąca dwustu Polaków, którzy rzekomo polegli na Ukrainie oraz wielu tysięcy, którzy odnieśli tam rany⁶. 

Cele Kremla
Budowanie narracji, że oto Polska przeprowadza na wielką skalę brankę, pozwala Rosji realizować kilka celów propagandowych. Po pierwsze pozornie uzasadnia obraz Warszawy jako agresora z niepohamowanym apetytem na zachodnią część Ukrainy, a wręcz Białoruś czy Rosję. Z kolei dzięki takiemu przedstawianiu sprawy, Moskwa, w mniemaniu jej propagandzistów, jawi się oblężoną – przez Ukrainę, Polskę, a także całe NATO – twierdzą, która musi się bronić. Stworzenie wrażenia, że nasz kraj jedną nogą tkwi w stanie wojny (a lada moment będą to dwie nogi) ma wpływać na osłabienie gospodarcze Polski. Choćby za sprawą hamowania gotowości inwestorów do lokowania pieniędzy w zakątku świata, w którym za chwilę ma polać się krew. Wreszcie wyzwala niepokój w społeczeństwie oraz buduje jego nieufność wobec rządzących, którzy – zgodnie z rosyjską retoryką – pchają nas na oślep ku wojnie.
Przekaz kremlowskich mediów został niestety wsparty przez część polskich użytkowników mediów społecznościowych. I tak z tweeta opublikowanego 8 grudnia dowiadujemy się, że WKU wzywa do siebie, a następnie kieruje na szkolenie także Ukraińców, którzy dostali numer PESEL⁷. Tego samego dnia i również na Twitterze zamieszczono wpis przekonujący, że 200 tys. Polaków ma zostać powołanych do wojska, w dodatku po to, żeby zaszczepić na Covid-19 tych, którzy tego nie chcą⁸. 

20.12.2022